Wtorek , 19 Marzec 2024

Wirus na smartfonie. Jak rozpoznać zagrożenie i je usunąć

   19.05.2023
Posługując się codziennie smartfonami, zapominamy, że w gruncie rzeczy są to już de facto pełnoprawne, choć miniaturowe komputery. A to oznacza, iż czyhają na nie te same zagrożenia co na PC-ta: wirusy, keyloggery i cały wachlarz złośliwego oprogramowania tworzonego przez cyberprzestępców po to, by wydobyć cenne dane lub po prostu uprzykrzyć nam życie. Jak rozpoznać, że nasz telefon jest zainfekowany? Oto 7 najczęstszych znaków, pozwalających podejrzewać, że nasz telefon ma wirusa.
Wirusy atakują nie tylko komputery. Smartfony także są zagrożone. Fot. Unsplash

Wirusy tworzone na smartfony dziaÅ‚ajÄ… podobnie jak te atakujÄ…ce komputery stacjonarne czy laptopy. Jedne sÄ… programowane w celu szpiegowania użytkowników, wykradania ich osobistych — bywa, że bardzo wartoÅ›ciowych – danych, po to, by później je na czarnym rynku odsprzedać. Inne majÄ… na celu wyÅ‚udzenie od nas pieniÄ™dzy, szantaż (tak jak na PC-tach, także na smartfonach zdarzajÄ… siÄ™ ataki typu Ransomware, czyli blokada urzÄ…dzenia lub części plików z żądaniem okupu za odblokowanie). NajczÄ™stsze zagrożenia, na jakie narażone sÄ… dziÅ› smartfony, to:

- Trojany, czyli wirusy, które Å›ciÄ…gamy na telefon, instalujÄ…c aplikacje nieznanego pochodzenia;

- Spyware, czyli wszelkiego rodzaju oprogramowanie śledzące. Może ono rejestrować to, co przeglądamy w sieci, zapamiętywać używane przez nas hasła i loginy, przeglądać i zapisywać wiadomości SMS;

- Robaki, które sÄ… szczególnie groźne, ponieważ potrafiÄ… siÄ™ samodzielnie replikować i rozsyÅ‚ać, chociażby w cyfrowych wiadomoÅ›ciach wysyÅ‚anych pomiÄ™dzy użytkownikami sieci;

- Ransomware, czyli przywołane wcześniej złośliwe oprogramowanie blokujące urządzenie w celu wymuszenia okupu.

Wirus na telefonie? SkÄ…d?

GÅ‚ównym źródÅ‚em wirusów na smartfonach jest pobieranie aplikacji z niepewnych źródeÅ‚. JeÅ›li posiadamy smartfona z Androidem, domyÅ›lnie możemy instalować aplikacje tylko ze sklepu Google Play, co zapewnia nam duże bezpieczeÅ„stwo. Możemy jednak przypadkowo lub Å›wiadomie wyrazić zgodÄ™ na to, by instalować oprogramowanie także i z innych źródeÅ‚ (co czasem bywa konieczne, gdyż nie wszyscy deweloperzy — z różnych powodów — umieszczajÄ… swoje aplikacje w sklepie Google), wówczas otwieramy swój telefon na programowÄ… różnorodność, ale czasem też na potencjalne niebezpieczeÅ„stwo.

Tymczasem Hakerzy potrafiÄ… podczepiać zÅ‚oÅ›liwy kod pod smartfonowe aplikacje, które z pozoru mogÄ… siÄ™ wydawać niegroźne lub wrÄ™cz przydatne. W takiej sytuacji czÄ™sto nawet nie jesteÅ›my Å›wiadomi, że w naszym telefonie dzieje siÄ™ coÅ› niedobrego.

ŹródÅ‚em „zakażenia” mogÄ… też być inwazyjne reklamy. Ich klikniÄ™cie może spowodować zawirusowanie sprzÄ™tu. Na podobnej zasadzie dziaÅ‚ajÄ… też spreparowane przez cyberprzestÄ™pców strony www – czasem wystarczy je tylko otworzyć, by zÅ‚oÅ›liwy kod zaczÄ…Å‚ rozprzestrzeniać siÄ™ w naszym telefonie.

GÅ‚ówne objawy zawirusowania

Niestety twórcy zÅ‚oÅ›liwego oprogramowania to z reguÅ‚y bardzo inteligentni ludzie. Wirusy, które tworzÄ…, sÄ… w wiÄ™kszoÅ›ci przypadków tak zaprogramowane, by trudno nam byÅ‚o wykryć, iż jesteÅ›my ofiarÄ… ataku. DziaÅ‚ajÄ… w cieniu i w ciszy, a pojawiajÄ…ce siÄ™ z rzadka objawy czÄ™sto mylimy ze zwykÅ‚ym dziaÅ‚aniem urzÄ…dzenia. Jest jednak kilka widocznych znaków, na które warto zwrócić uwagÄ™:

Pojawienie siÄ™ nieznanych aplikacji

NagÅ‚e pojawienie siÄ™ na naszym smartfonie nieznanych aplikacji powinno zawsze dziwić. Jest to bardzo czÄ™sty, choć bywa, że lekceważony objaw zawirusowania telefonu. Tego typu zÅ‚oÅ›liwe oprogramowanie może siÄ™ pojawić na telefonie w efekcie instalacji innych, pobranych z niewiadomego źródÅ‚a „legalnych” programów jako swoisty nieoczekiwany i uciążliwy „bonus”. Dla wÅ‚asnego bezpieczeÅ„stwa – jeÅ›li nie jesteÅ›my zaawansowanymi użytkownikami — należy pobierać aplikacje tylko ze Sklepu Play. Przy okazji, nawet tam warto siÄ™ tam upewnić, że aplikacje sÄ… dobrze ocenione przez innych użytkowników.

Niewyjaśnione opłaty na rachunku

Niespodziewane, ponadprzeciÄ™tnie szybkie „schodzenie” Å›rodków w wypadku telefonu na kartÄ™ lub wysoki rachunek przy abonamencie. Niestety zÅ‚oÅ›liwe wirusy w telefonie mogÄ… używać urzÄ…dzenia do nawiÄ…zywania poÅ‚Ä…czeÅ„ i wysyÅ‚ania SMS-ów na numery premium, bez naszej wiedzy. JeÅ›li zauważysz niewyjaÅ›nione obciążenie na rachunku telefonicznym, szczególnie w sekcji SMS, przejrzyj dokÅ‚adnie spis wysÅ‚anych SMS i numery, na które zostaÅ‚y one wysÅ‚ane. JeÅ›li ich nie znasz – jest powód do niepokoju.

WyskakujÄ…ce zewszÄ…d reklamy

NagÅ‚e pojawienie siÄ™ wyskakujÄ…cych okienek to jeden z czÄ™stszych objawów zawirusowania. JeÅ›li zaczynasz widzieć na telefonie inwazyjne reklamy i wyskakujÄ…ce okienka, jest to pewien znak, że twój telefon zostaÅ‚ zainfekowany zÅ‚oÅ›liwym oprogramowaniem. WyskakujÄ…ce reklamy, które pojawiajÄ… siÄ™ znikÄ…d, czÄ™sto prowadzÄ… do dziwnych (stworzonych przez hakerów) stron internetowych, których przeglÄ…danie może prowadzić do kolejnych szkód, dlatego pod żadnym pozorem nie należy ich otwierać.

Szybkie zużycie dostępnego pakietu danych

KorzystajÄ…c ze smartfona, zwykle mamy wÅ‚Ä…czone operatorskie usÅ‚ugi, które dajÄ… nam dostÄ™p do pakietów danych. Zazwyczaj doskonale wiemy, w jakim stopniu taki pakiet nam wystarcza i jak szybko go wykorzystamy, gdyż nasze przyzwyczajenia w przeglÄ…daniu sieci nie zmieniajÄ… siÄ™ z dnia na dzieÅ„. Tymczasem, gdy telefon zostanie zainfekowany zÅ‚oÅ›liwym kodem, może bez naszej zgody używać Internetu do wyÅ›wietlania ciężkich (np. filmowych) reklam lub wysyÅ‚ania informacji z telefonu do hakerów. JeÅ›li zauważysz nagÅ‚y niewyjaÅ›niony skok w zużyciu danych, to jest to ważny znak, że być może telefon zostaÅ‚ zainfekowany zÅ‚oÅ›liwym oprogramowaniem.

Szybko rozładowująca się bateria

Wirusy i caÅ‚e zÅ‚oÅ›liwe oprogramowanie w telefonie zużywajÄ… zasoby urzÄ…dzenia w celu rozwoju infekcji – np. replikowania siÄ™ zÅ‚oÅ›liwego kodu, używajÄ… też sieci do wysyÅ‚ania informacji na serwery przestÄ™pców. Powoduje to nie tylko zużywanie siÄ™ pakietów danych, ale też ekspresowe wyczerpywanie siÄ™ baterii. JeÅ›li tak siÄ™ dzieje, wejdź do UstawieÅ„ i otwórz sekcjÄ™ Bateria/akumulator w telefonie, nastÄ™pnie otwórz statystyki i sprawdź, jaka aplikacja zużywa najwiÄ™cej prÄ…du. Zwykle jest to sam system operacyjny telefonu (np. Android), aplikacje spoÅ‚ecznoÅ›ciowe oraz ekran urzÄ…dzenia. JeÅ›li widnieje tam jakaÅ› zupeÅ‚nie nieznana ci aplikacja, warto sprawdzić jej pochodzenie.

Wirus na smartfonie

Standardowy rozkład zużycia baterii w przeciętnym telefonie

Przegrzewanie się i spadek wydajności

JeÅ›li nasz telefon jest zainfekowany zÅ‚oÅ›liwym oprogramowaniem, takim jak wirusy, robaki lub oprogramowanie wyÅ›wietlajÄ…ce reklamy, musi zużywać dodatkowe zasoby telefonu, ponad to, z czego zwykle korzystamy. W efekcie smartfon zaczyna siÄ™ „dusić” i w efekcie nagrzewać z powodu nadmiernego obciążenia. JeÅ›li zauważysz, że twój smartfon nagle staÅ‚ siÄ™ wolny i nie reaguje na dotyk i nagrzewa siÄ™ bardzo szybko, mimo że cale nie używasz go częściej niż zwykle, istnieje duże prawdopodobieÅ„stwo, że zostaÅ‚ zainfekowany zÅ‚oÅ›liwym oprogramowaniem.

Dziwne wiadomości SMS i połączenia telefoniczne

Jednym z objawów infekcji wirusowej na smartfonie sÄ… dziwne i niewyjaÅ›nione rozmowy telefoniczne i SMS-y wychodzÄ…ce z telefonu bez wiedzy użytkownika. Wirusy rozprzestrzeniajÄ… siÄ™, przenoszÄ…c siÄ™ z jednego urzÄ…dzenia na drugie za poÅ›rednictwem wiadomoÅ›ci tekstowych, wiadomoÅ›ci e-mail itp. JeÅ›li telefon jest zainfekowany, może wysyÅ‚ać do wszystkich kontaktów dziwne wiadomoÅ›ci, zwykle z linkiem. JeÅ›li twoi znajomi zgÅ‚aszajÄ…, że otrzymali od ciebie wiadomoÅ›ci spamowe, jest niemal pewne, że twój telefon zostaÅ‚ zainfekowany wirusem.

Co zrobić, jeśli podejrzewamy, że telefon został zainfekowany?

Zainstaluj jeden dobry program antywirusowy przygotowany specjalnie dla smartfonów (może to być na przykÅ‚ad bezpÅ‚atna, dostÄ™pna zarówno na iOS jak i Androida Avira lub chociażby dziaÅ‚ajÄ…cy tylko na systemie od Google Avast ). Taka aplikacja przeskanuje urzÄ…dzenie, wykryje zagrożenie i jeÅ›li bÄ™dzie potrafiÅ‚a – usunie je. Można też skorzystać dodatkowo z programu oczyszczajÄ…cego telefon ze wszystkich Å›mieci i zbÄ™dnych plików – dobrym przykÅ‚adem jest tu dostÄ™pny na Androida CCleaner.

JeÅ›li telefon rozsyÅ‚a spam lub zużywa zasoby, można spróbować przeÅ‚Ä…czyć go w tryb samolotowy, który odetnie go od Internetu. W tym czasie warto sprawdzić ostatnio zainstalowane aplikacje, aktywność baterii i zużycie danych, dziÄ™ki temu być może sami zlokalizujemy zainfekowanÄ… aplikacje i bÄ™dziemy jÄ… w stanie odinstalować z telefonu.

JeÅ›li nie pomoże żadna z powyższych metod, być może konieczny bÄ™dzie reset telefonu do ustawieÅ„ fabrycznych (zwykle menu Ustawienia -> O telefonie -> Kopia zapasowa i reset), najlepiej taki z caÅ‚kowitym czyszczeniem pamiÄ™ci masowej smartfona. Trzeba jednak pamiÄ™tać, że podobnie jak w przypadku komputera jest to dziaÅ‚anie ostateczne i wiąże siÄ™ z utratÄ… danych oraz zgromadzonych na rzÄ…dzeniu plików.

Lepiej zapobiegać niż naprawiać

Co zrobić, by uniknąć ryzyka zainfekowania wÅ‚asnego telefonu zÅ‚oÅ›liwym kodem rozprowadzanym przez hakerów? SÄ… proste sposoby:

Aplikacje pobierajmy tylko ze sklepu Google Play. Dodatkowo za każdym razem, gdy instalujesz aplikację, najpierw sprawdź oceny i recenzje. Jeśli ma niską ocenę i małą liczbę pobrań, najlepiej nie zawracać sobie nią głowy.

Nie klikajmy wyskakujÄ…cych okienek z „dziwnymi” rzeczami podczas przeglÄ…dania Internetu. OczywiÅ›cie wiÄ™kszość z nich prowadzi do reklam i witryn internetowych uznanych produktów, jednak niektóre — zwÅ‚aszcza te zachÄ™cajÄ…ce do przeglÄ…dania pornografii — zmuszajÄ… do instalowania zÅ‚oÅ›liwego oprogramowania na urzÄ…dzeniu.

Nie klikaj dziwnych, niezweryfikowanych Å‚Ä…czy w nieznanych wiadomoÅ›ciach e-mail, SMS-ach i wiadomoÅ›ciach w komunikatorach typu WhatsApp. Unikaj dziwnych linków od znajomych a tym bardziej spoza kontaktów, chyba że siÄ™ ich spodziewasz i wiesz, że sÄ… bezpieczne.

Zainstaluj na smartfonie jednÄ… dobrÄ… aplikacjÄ™ antywirusowÄ… (może to być któryÅ› ze wczeÅ›niej wspomnianych programów, w sieci dostÄ™pne sÄ… także inne, w tym pÅ‚atne) i regularnie skanuj urzÄ…dzenie.

Instaluj aktualizacje bezpieczeÅ„stwa dostarczane przez operatora komórkowego lub producenta telefonu. Każdy smartfon ma też szereg wÅ‚asnych zabezpieczeÅ„ – jeÅ›li systemowa zapora bÄ™dzie aktualna, ryzyko infekcji zÅ‚oÅ›liwym kodem wyraźne spada.

Tomasz Sławiński

 

To też Cię zainteresuje

KOMENTARZE (0) SKOMENTUJ ZOBACZ WSZYSTKIE

Najczęściej czytane