Najpopularniejsze formaty e-booków. Najważniejsze informacje o cyfrowych książkach

Åšwiat idzie do przodu, rozwój technologiczny obejmuje także sposób, w jaki czytamy. Książki papierowe sÄ… systematycznie, od kilku lat zastÄ™powane przez cyfrowe odpowiedniki, powstaÅ‚y nawet specjalne, mobilne urzÄ…dzenia sÅ‚użące do przechowywania i czytania cyfrowych wydaÅ„ publikacji. E-book ma kilka ważnych przewag nad tradycyjnÄ… książkÄ…: przede wszystkim na jednym urzÄ…dzeniu możemy przechowywać pokaźnych rozmiarów biblioteczkÄ™. Raczej nie bylibyÅ›my w stanie zabrać ze sobÄ…, (np. w podróż) kilkunastu tytuÅ‚ów jednoczeÅ›nie, trzeba by zapeÅ‚nić kilka walizek samymi tylko książkami. Tymczasem w pamiÄ™ci czytnika e-booków zmieÅ›ci siÄ™ zwykle kilka-kilkanaÅ›cie, a w tych o wiÄ™kszej pamiÄ™ci nawet kilkaset pozycji.

GÅ‚ówne formaty cyfrowych książek

Choć czytelnictwo cyfrowych książek rozwija siÄ™ szybko, branża wydajÄ…ca e-książki nadal nie dorobiÅ‚a siÄ™ jednego standardu tego typu publikacji. Na rynku funkcjonuje wiele wystÄ™pujÄ…cych obok siebie formatów, przy czym trzy z nich zyskaÅ‚y najwiÄ™kszÄ… popularność. SÄ… to EPUB, MOBI oraz PDF. PozostaÅ‚e to przede wszystkim formaty dokumentów tekstowych z pakietów biurowych i stron internetowych, takie jak DOCX lub HTML.

Format EPUB

Nazwa tego standardu pochodzi od esencji tego, czym w istocie jest. Electronic Publication, czyli po prostu z angielskiego „publikacja elektroniczna”. Jest to otwarty standard dokumentu wywodzÄ…cy siÄ™ z jÄ™zyka XML. CharakterystycznÄ… cechÄ… dokumentów wykonanych w tym standardzie jest to, że nie majÄ… one klasycznego dla książek, zaplanowanego przez autorów podziaÅ‚u na strony.

Tekst jest skonstruowany i zapisany w taki sposób, że dostosowuje siÄ™ do urzÄ…dzenia, na którym jest odczytywany. W efekcie dobrze wyglÄ…da na praktycznie każdym czytniku, niezależnie od tego, czy jest to e-papier, czy smartfon lub ekran komputera.

Dokumenty przygotowane w tym formacie umożliwiajÄ… sporÄ… personalizacjÄ™, w tym zmianÄ™ wielkoÅ›ci czcionki, jej rodzaj. W niektórych czytnikach można też dodawać wÅ‚asne notatki, tworzyć zakÅ‚adki, wyszukiwać okreÅ›lone sÅ‚owa.

Elastyczność formatu powoduje, że Å›wietnie sprawdzi siÄ™ on zarówno na ekranach dużych (tablety), ale też i bardzo maÅ‚ych (smartfony).  Format ten jest rozpoznawany przede wszystkim przez urzÄ…dzenia produkowane przez niezależnych producentów (nie należy do nich np. Amazon i jego Kindle). Pliki EPUB mogÄ… być wyposażone w zabezpieczenia typu DRM, które uniemożliwiajÄ… ich nielegalne kopiowanie.

Aby czytać teksty napisane w takim formacie na smartfonie lub tablecie konieczne jest pobranie dodatkowego oprogramowania. Jedno z najpopularniejszych jest aplikacja Aldiko na Androida lub Książki na urządzenia Apple.

Format MOBI

To jeden z popularniejszych obecnie formatów stworzony przez firmÄ™ Amazon. Pliki tego typu stanowiÄ… podstawÄ™ cyfrowych publikacji przygotowanych dla czytników Kindle. Ponieważ urzÄ…dzenia tej marki staÅ‚y siÄ™ dominujÄ…ce na rynku i wyznaczajÄ… trendy, praktycznie każda liczÄ…ca siÄ™ ksiÄ™garnia e-booków udostÄ™pnia materiaÅ‚y w formacie MOBI (który ma zresztÄ… kilka dodatkowych odmian).

Funkcjonalność plików MOBI jest podobna do tych EPUB (dopasowanie do strony i typu wyÅ›wietlacza), ale dostÄ™pne sÄ… one, jak wspomniaÅ‚em, przede wszystkim na urzÄ…dzenia marki Amazon Kindle (i najlepiej na tych urzÄ…dzeniach wyglÄ…dajÄ…). Jako że format ten zostaÅ‚ stworzony przez dużą korporacjÄ™, jest on zamkniÄ™ty i nie ujawnia ona jego szczegóÅ‚ów technicznych. Pliki MOBI, podobnie jak EPUB, mogÄ… być zabezpieczone przed nieuprawnionym kopiowaniem.

Format PDF

W zasadzie nie jest to format publikacji elektronicznych, ale sposób zapisywania plików tekstowych „w gotowoÅ›ci do wydruku”. I choć na poczÄ…tku dominowaÅ‚, to nie jest to jednak w rzeczywistoÅ›ci dobry noÅ›nik dla wiÄ™kszoÅ›ci cyfrowych książek, zwÅ‚aszcza jeÅ›li czytamy je na smartfonach lub dedykowanych czytnikach e-booków. WiÄ™kszość urzÄ…dzeÅ„ dostÄ™pnych w sklepach poradzi sobie z jego obsÅ‚ugÄ…, jednak musimy siÄ™ liczyć z pewnymi trudnoÅ›ciami w czytaniu. PodstawowÄ… wadÄ… dokumentów tego typu jest brak możliwoÅ›ci skalowania czcionek, a także sztywny podziaÅ‚ na strony. W efekcie nie ma tu możliwoÅ›ci wygodnego dopasowania treÅ›ci do rozmiaru i rozdzielczoÅ›ci ekranu.

Mimo wszystko sÄ… sytuacje, w których format PDF może siÄ™ okazać przydatny. SÄ… to na przykÅ‚ad publikacje, w których znajduje siÄ™ dużo wykresów, tabel i zdjęć. PDF bÄ™dzie odpowiedni także wtedy, kiedy książkÄ™ w wersji cyfrowej zamierzamy czytać na ekranie komputera.

Format publikacji należy dopasować do możliwości czytnika

Przed zakupem cyfrowej książki, zawsze warto sprawdzić, jakie formaty obsÅ‚uguje nasz czytnik. Wszystkie ksiÄ™garnie cyfrowe dokÅ‚adnie informujÄ…, jakiego typu sÄ… sprzedawane przez nie pliki. Najczęściej zresztÄ… oferujÄ… kilka różnych formatów jednoczeÅ›nie, dla rozmaitych typów urzÄ…dzeÅ„. To kupujÄ…cy decyduje, który wybierze. Do wyboru zdarzajÄ… siÄ™ też tzw. multiformaty, czyli taka forma sprzedaży, w której przy pobieraniu książki ze sklepu dostajemy od razu kilka formatów, dziÄ™ki czemu bÄ™dziemy mogli bez przeszkód odczytać je na wiÄ™kszoÅ›ci urzÄ…dzeÅ„.

Generalnie, jeÅ›li posiadamy czytnik firmy Amazon, to najlepszym wyborem bÄ™dzie dla nas format MOBI, oraz dokumenty tekstowe (DOCX, PDF), nie odczytamy na nim natomiast plików zapisanych w formacie EPUB. Natomiast czytniki każdej innej firmy obsÅ‚ugujÄ… przede wszystkim format EPUB (a także wspomniane formaty tekstowe znane z pakietów typu Office).

SÄ… też oczywiÅ›cie czytniki, które radzÄ… sobie z odczytywaniem obu tych formatów. Należą do nich przede wszystkim te produkcji InkBook, Onyx czy Pocketbook. Z tego też powodu wydajÄ… siÄ™ one najbardziej uniwersalne i godne polecenia, zwÅ‚aszcza poczÄ…tkujÄ…cym użytkownikom.

W momencie, w którym bÄ™dziemy decydować o zakupie czytnika cyfrowych publikacji, warto też wziąć pod uwagÄ™, jakÄ… literaturÄ™ najczęściej czytamy. O ile możliwoÅ›ci EPUB i MOBI sÄ… do siebie bardzo zbliżone, to jednak eksperci zgadzajÄ… siÄ™ co do tego, że ten pierwszy format jest optymalny do czytania publikacji naukowych zawierajÄ…cych liczne wykresy, tabele i ilustracje. Z drugiej strony, jeÅ›li do czytania korzystamy komputera, a nie urzÄ…dzeÅ„ mobilnych, to optymalny może być po prostu stary PDF. Z tego ostatniego formatu warto też korzystać wtedy kiedy chcemy, by efekt byÅ‚ dokÅ‚adnie taki, jak zamyÅ›liÅ‚ sobie to autor książki, czyli każda strona jest wyraźnie oddzielona od pozostaÅ‚ych, a jej ukÅ‚ad wizualny ma znaczenie.

Tomasz Sławiński